Η παγκόσμια ενεργειακή αγορά βρίσκεται μπροστά σε μια αλήθεια που η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (ΙΕΑ) στην τελευταία της έκθεση αποκαλύπτει χωρίς περιστροφές: τα υπάρχοντα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου μειώνουν την παραγωγή τους με ρυθμούς πιο γρήγορους από ποτέ. Το φαινόμενο αυτό δεν είναι απλώς μια τεχνική λεπτομέρεια των γεωλόγων. Πρόκειται για μια δυναμική που μπορεί να αλλάξει την ισορροπία δυνάμεων στην παγκόσμια οικονομία και να ανατρέψει τη συζήτηση γύρω από την ενεργειακή ασφάλεια.
Σύμφωνα με την ΙΕΑ, η παραγωγή από τα μεγάλα κοιτάσματα που ήδη λειτουργούν συρρικνώνεται σε τέτοιο βαθμό ώστε το 90% των επενδύσεων που γίνονται σήμερα στον κλάδο δεν αφορούν νέα έργα, αλλά τη συντήρηση των παλιών. Με άλλα λόγια, δισεκατομμύρια δολάρια ξοδεύονται μόνο και μόνο για να μην πέσει κι άλλο η παραγωγή. Αν σταματήσουν αυτές οι επενδύσεις, η παγκόσμια αγορά θα χάσει μέσα σε έναν χρόνο ποσότητα πετρελαίου ίση με την παραγωγή της Βραζιλίας και της Νορβηγίας μαζί.
Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η κατάσταση αυτή θα έχει αλυσιδωτές συνέπειες: άνοδο στις τιμές καυσίμων, πιέσεις σε χώρες που εξαρτώνται από εισαγωγές, αλλά και μια δύσκολη αντίφαση. Από τη μια πλευρά, η διεθνής κοινότητα επιδιώκει τη μείωση των εκπομπών και την πράσινη μετάβαση· από την άλλη, η ανάγκη για επενδύσεις σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο παραμένει πιεστική ώστε να μην βρεθούμε αντιμέτωποι με ενεργειακά κενά.
Η εικόνα γίνεται ακόμη πιο περίπλοκη αν σκεφτούμε ότι τα νέα αποθέματα που απομένει να ανακαλυφθούν βρίσκονται σε περιοχές δύσκολες, ακριβές και τεχνικά απαιτητικές: βαθιά θαλάσσια πεδία και σχιστολιθικοί σχηματισμοί που «γερνούν» πολύ γρηγορότερα. Αυτό σημαίνει μεγαλύτερο κόστος και μικρότερο χρόνο ζωής για κάθε νέο project.
Η ΙΕΑ υπολογίζει ότι μέχρι το 2050, για να διατηρηθεί η παραγωγή στα σημερινά επίπεδα, θα χρειαστεί να βρεθούν και να αναπτυχθούν νέα κοιτάσματα με δυναμικότητα άνω των 45 εκατομμυρίων βαρελιών πετρελαίου την ημέρα, καθώς και σχεδόν 2 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου. Πρόκειται για στόχο τιτάνιο, που απαιτεί τεράστιες επενδύσεις και πολιτική βούληση σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η μεγάλη πρόκληση λοιπόν δεν είναι μόνο τεχνική ή οικονομική· είναι και πολιτική. Πώς θα εξασφαλίσει ο κόσμος αρκετή ενέργεια για να διατηρηθεί η ανάπτυξη, χωρίς να τινάξει στον αέρα τους στόχους για την κλιματική αλλαγή; Αυτό το ερώτημα κρέμεται σαν σκιά πάνω από κυβερνήσεις, επενδυτές και κοινωνίες.
