Χωρίς να σπάσει… τα κοντέρ, κάτι αναμενόμενο δεδομένης της θερινής περιόδου που διανύουμε, διεξήχθη η δημοπρασία «Route 1» για τη μεταφορά φυσικού αερίου από την Ελλάδα στην Ουκρανία μέσω του κάθετου διαδρόμου.
Το ενδιαφέρον των χρηστών ωστόσο αναμένεται να αυξηθεί όσο πλησιάζουμε προς το φθινόπωρο και θα πρέπει να γεμίσουν οι αποθήκες του Κιέβου.
Στη δημοπρασία του Ιουνίου έλαβαν μέρος δύο διεθνείς εταιρείες, δυνατά ονόματα στον ενεργειακό κλάδο, που «κλείδωσαν» χαμηλές ποσότητες (πέριξ του 5% της χωρητικότητας του διαδρόμου) για τον Ιούλιο, γεγονός ωστόσο φυσιολογικό καθώς τον Ιούλιο η κατανάλωση στην Ουκρανία πέφτει σε θερινή ραστώνη.
Μετά την άγονη δημοπρασία η οποία είχε πραγματοποιηθεί στα τέλη Μαΐου δίχως να μαγνητίσει ενδιαφέρον για δέσμευση δυναμικότητας, η νέα δημοπρασία, δεδομένων των συνθηκών, άφησε συγκρατημένα αισιόδοξα τα στελέχη του ΔΕΣΦΑ που επικεντρώνονται στον καλύτερο δυνατό σχεδιασμό και προετοιμασία των επόμενων δημοπρασιών.
Στο πλαίσιο αυτό, νέες δημοπρασίες (από τον Ιούλιο έως τον Οκτώβριο) δέσμευσης χωρητικότητας που θα προσελκύσουν τους ενδιαφερόμενους (traders) για κατάθεση προσφορών βρίσκονται στα σκαριά.
Ο κάθετος διάδρομος αποτελεί μια εναλλακτική οδό για την μεταφορά φυσικού αερίου από την Ελλάδα μέσω Βουλγαρίας και Ρουμανίας έως την Μολδαβία και την Ουκρανία και έχει την θερμή υποστήριξη τόσο από την ΕΕ, όσο και από την κυβέρνηση των ΗΠΑ, με απώτερο στόχο την ταχεία απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο και την ενδυνάμωση της ενεργειακής ασφάλειας της περιοχής.
Ζωτικό στοιχείο του διαδρόμου είναι ο άξονας Ελλάδα, Βουλγαρία, Ρουμανία. Στη συνέχεια, το παζλ συμπληρώνουν δύο κλάδοι, ο δυτικός (Ρουμανία, Ουγγαρία, Σλοβακία) και ο ανατολικός (Ρουμανία, Μολδαβία, Ουκρανία). Στη σχετική πρωτοβουλία συμμετέχουν οι Διαχειριστές των επτά αντίστοιχων χωρών (μεταξύ των οποίων και ο ΔΕΣΦΑ), η Gastrade (φορέας λειτουργίας και διαχείρισης του FSRU Αλεξανδρούπολης) και η κοινοπραξία ICGB που διαχειρίζεται τον Διασυνδετήριο Αγωγό Ελλάδας-Βουλγαρίας (IGB).
Οι διαχειριστές των συστημάτων μεταφοράς αερίου της Ελλάδας, (ΔΕΣΦΑ), της Βουλγαρίας (BULGARTRANSGAZ), της Ρουμανίας (TRANSGAZ), της Μολδαβίας (VESTMOLDTRANSGAZ) και της Ουκρανίας (Gas TSO of Ukraine LLC) έχουν συμφωνήσει να προσφέρουν ένα ενιαίο μηνιαίο προϊόν δυναμικότητας με την επωνυμία «Route 1» και προκειμένου να προσελκύσουν εμπορικό ενδιαφέρον προσφέρουν έκπτωση 25% στα τέλη χρήσης δικτύου της διαδρομής ενώ ήδη εφαρμόζεται έκπτωση 46% από τον Διαχειριστή της Ουκρανίας.
Εξαγωγική δίοδος αερίου η Βόρεια Ελλάδα
Ο διάδρομος στοχεύει στην ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας και της διαφοροποίησης των πηγών προμήθειας φυσικού αερίου στην περιοχή της Νοτιοανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης, επιτρέποντας την αμφίδρομη ροή φυσικού αερίου από το Νότο προς τον Βορρά. Συγκεκριμένα, από την Ελλάδα στη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, την Ουγγαρία, τη Σλοβακία, τη Μολδαβία και την Ουκρανία, μέσα από τη σύνδεση υφιστάμενων, αλλά και νέων ευρωπαϊκών υποδομών μεταφοράς φυσικού αερίου και LNG.
Αν εστιάσουμε στη χώρα μας, μπαίνει σε ρότα υλοποίησης, μέσω διαδρόμου, η αύξηση της εξαγωγικής δυναμικότητας φυσικού αερίου από Ελλάδα προς Βουλγαρία από τα 2,3 στα 3,5 bcm (δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα αερίου) τον χρόνο.
Αν προσθέσουμε στην εξίσωση και τον αγωγό αερίου με τη Βόρεια Μακεδονία (1,5 -3 bcm), από τη Βόρεια Ελλάδα έως τη Σερβία, τη Σλοβακία και την Ουκρανία είναι εφικτό να διοχετεύονται πάνω από 10 bcm ετησίως.
Οι προοπτικές – Ενεργειακός βραχίονας η Βόρεια Ελλάδα
Στο πλαίσιο αυτό, ενεργειακός στυλοβάτης και δίαυλος μεταφοράς φυσικού αερίου που θα φτάνει μέχρι την Ουκρανία και την Σλοβακία έχει την ευκαιρία να καταστεί η Ελλάδα (με τον πλωτό σταθμό υγροποιημένου αερίου LNG, FSRU Αλεξανδρούπολης, στην πρώτη γραμμή), καθώς ο Κάθετος Διάδρομος «ξεκλειδώνει» νέες αγορές και νέες προοπτικές ανάπτυξης στο ενεργειακό πόκερ με ευρύτερες γεωστρατηγικές προεκτάσεις.
Οι επενδύσεις 600 εκατ. του ΔΕΣΦΑ
Εφόσον ο διάδρομος ενεργοποιηθεί πλήρως (θα απαιτηθούν επενδύσεις άνω των 3 δις. ευρώ ως το 2030 στις χώρες διέλευσης) θα καταστεί εφικτή σε βάθος χρόνου η διακίνηση 20-25 δισ. κυβικών μέτρων αερίου ετησίως από τον Νότο προς το Βορρά, ανοίγοντας διάπλατα τον δρόμο στην Ευρώπη για την μείωση της εξάρτησης από το ρωσικό αέριο.
Εκτιμάται πως οι επενδύσεις (αναβάθμιση υποδομών, επέκταση δικτύου) που θα ανοίξουν τα μονοπάτια για τον διάδρομο θα αγγίξουν τα 600 εκατ. ευρώ στην Ελλάδα, με τον ΔΕΣΦΑ ήδη να ενεργοποιείται προς αυτή την κατεύθυνση.
Χαρτογραφώντας το διάδρομο
O κάθετος διάδρομος αναμένεται να ολοκληρωθεί (ένα σκέλος του) εντός του πρώτου τριμήνου του 2026. Συνδέεται με την επέκταση της δυναμικότητας από την Ελλάδα προς τη Βουλγαρία (με σημείο διασύνδεσης το Σιδηρόκαστρο) και από τη Βουλγαρία προς τη Ρουμανία (με σημείο διασύνδεσης την Kresna) ως βασικό τμήμα του διαδρόμου, καθώς και με την υλοποίηση των στόχων για τη διαφοροποίηση και τη βελτίωση της ασφάλειας εφοδιασμού.
Η λειτουργία του θα παρέχει τη δυνατότητα μεταφοράς αυξανόμενων ποσοτήτων φυσικού αερίου από τον Νότο προς τον Βορρά.
Η απεξάρτηση από τη Ρωσία
Με δεδομένο πως το φυσικό αέριο θα συνεχίσει για πολλά χρόνια να αποτελεί τη δικλίδα ασφαλείας για τα ενεργειακά συστήματα (λόγω της εξάρτησης των ΑΠΕ από τις καιρικές συνθήκες), ο στόχος της απεξάρτησης της Ευρώπης από το ρωσικό αέριο (εφόσον δεν υπάρξουν ανατροπές μετά το διαφαινόμενο τέλος του πολέμου στην Ουκρανία), περνά από την προώθηση του διαδρόμου.
