Κάθε μέρος των ωκεανών απειλείται πλέον από την κλιματική αλλαγή, την απώλεια βιοποικιλότητας και τη ρύπανση, σύμφωνα με την ένατη έκθεση για την κατάσταση των ωκεανών, η οποία δημοσιεύτηκε από την υπηρεσία παρακολούθησης του θαλάσσιου περιβάλλοντος του Copernicus, το σύστημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για την παρατήρηση της γης.
Από τα πορίσματα προκύπτει ότι η αύξηση της θερμοκρασίας των ωκεανών επιταχύνεται, τα σημεία θαλάσσιας βιοποικιλότητας διατρέχουν αυξανόμενο κίνδυνο και η οξίνιση προχωρά με ταχείς ρυθμούς. Η ρύπανση από πλαστικά επηρεάζει πλέον όλες τις ωκεάνιες λεκάνες, ενώ τα απειλούμενα είδη και οι κοραλλιογενείς ύφαλοι αντιμετωπίζουν κρίσιμες απειλές.
Τα βασικά πορίσματα της φετινής έκθεσης είναι τα εξής:
- Πρωτοφανής αύξηση της θερμοκρασίας: Την άνοιξη του 2024, η θερμοκρασία των θαλασσών παγκοσμίως έφτασε σε ρεκόρ 21°C, με σημαντικές επιπτώσεις στο οικοσύστημα της Γης.
- Θαλάσσιοι καύσωνες: Το 2023 και το 2024, οι θερμοκρασίες των ωκεανών υπερέβησαν τα προηγούμενα ρεκόρ κατά πάνω από 0,25°C, επηρεάζοντας τα οικοσυστήματα, την αλιεία και τις παράκτιες οικονομίες.
- Άνοδος της στάθμης των θαλασσών: Η στάθμη της θάλασσας έχει αυξηθεί κατά 228 χιλιοστά από το 1901 έως το 2024, απειλώντας 200 εκατομμύρια Ευρωπαίους που ζουν σε παράκτιες περιοχές και θέτοντας σε κίνδυνο τόπους παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO.
- Χωροκατακτητικά είδη: Κατά τη διάρκεια του κύματος καύσωνα στη Μεσόγειο το 2023, τα θερμότερα ύδατα αύξησαν τα χωροκατακτητικά είδη, όπως το μπλε καβούρι του Ατλαντικού και τον πολύχαιτο, οδηγώντας την τοπική αλιεία στα πρόθυρα της κατάρρευσης.
- Μείωση της θαλάσσιας παγοκάλυψης: Από τον Δεκέμβριο του 2024 έως τον Μάρτιο του 2025, οι πάγοι της Αρκτικής κατέγραψαν τέσσερα διαδοχικά ιστορικά χαμηλά, χάνοντας επιφάνεια σχεδόν διπλάσια από το μέγεθος της Πορτογαλίας.
Η ετήσια έκθεση Copernicus παρέχει ζωτικής σημασίας δεδομένα για το πώς οι αλλαγές στους ωκεανούς επηρεάζουν τα οικοσυστήματα, την επισιτιστική ασφάλεια, τις οικονομίες, τις παράκτιες κοινότητες και την παγκόσμια ρύθμιση του κλίματος.
Μέσω του συστήματος Copernicus, η ΕΕ εντείνει τη δράση της παρέχοντας αξιόπιστα δεδομένα για την παρακολούθηση της υγείας των ωκεανών και τη στήριξη μέτρων για την προστασία της βιοποικιλότητας, τη μείωση της ρύπανσης και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας έναντι της κλιματικής αλλαγής.
«Τα συμπεράσματα της έκθεσης για την κατάσταση των ωκεανών αποτυπώνουν μια δύσκολη αλλά ουσιαστική διάγνωση για τους ωκεανούς μας. Επιβεβαιώνεται ότι η τριπλή πλανητική κρίση δεν αποτελεί μελλοντική απειλή, αλλά τρέχουσα πραγματικότητα για τις ωκεάνιες λεκάνες μας. Αυτό όμως σημαίνει ότι έχουμε λάβει και τα πρώτα αναγκαία μέτρα, καθώς τα δεδομένα είναι η βάση για αποτελεσματική δράση. Σύμφωνα με την πρωτοβουλία για την παρατήρηση των ωκεανών του Συμφώνου για τους Ωκεανούς, αξιοποιούμε τη δύναμη του Ευρωπαϊκού Ψηφιακού Διδύμου του Ωκεανού, που βασίζεται σε θαλάσσια γνωσιακά αποθέματα όπως το Copernicus Marine και το EMODnet, για να μετατρέψουμε τα δεδομένα σε προβλεψιμότητα, ώστε να περάσουμε από την παρατήρηση στη λύση. Τώρα μπορούμε να προσομοιώσουμε την εξάπλωση των χωροκατακτητικών ειδών, να προβλέψουμε τον αντίκτυπο των κυμάτων καύσωνα στα ιχθυαποθέματα και να δοκιμάσουμε την αποτελεσματικότητα των προστατευόμενων θαλάσσιων περιοχών (ΠΘΠ) πριν από την εφαρμογή τους. Τα εργαλεία αυτά είναι ζωτικής σημασίας για μια ανθεκτική και βιώσιμη γαλάζια οικονομία. Ο ωκεανός μάς στέλνει ένα σαφές μήνυμα και πλέον έχουμε τα κατάλληλα εργαλεία να απαντήσουμε» τόνισε ο Κώστας Κάδης, Επίτροπος Αλιείας και Ωκεανών
