Το καλοκαίρι του 2025 υπήρξε καταλυτικό για την ενεργειακή σταθερότητα της Ευρώπης. Καθώς επαναλαμβανόμενοι καύσωνες σάρωναν την ήπειρο, αυξήθηκε ραγδαία η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ παράλληλα μειώθηκε η δυνατότητα παραγωγής της, θέτοντας σε δοκιμασία τις αντοχές των υφιστάμενων ενεργειακών υποδομών.
Ανατροπή του παραδοσιακού ενεργειακού κύκλου
Η Ευρώπη παραδοσιακά αντιμετώπιζε κορυφώσεις ζήτησης κατά τους χειμερινούς μήνες. Ωστόσο, όπως παρατηρεί και ο Jan Rosenow από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, η νέα πραγματικότητα της κλιματικής αλλαγής δείχνει ότι το καλοκαίρι μετατρέπεται πλέον σε περίοδο αιχμής. Η ζήτηση στην Ε.Ε. αυξήθηκε κατά 7,5% την περίοδο 23 Ιουνίου - 3 Ιουλίου, με την Ισπανία να καταγράφει εκτίναξη 16%, καθώς οι θερμοκρασίες ξεπέρασαν τους 40°C.
Όρια αντοχής και αλυσιδωτές επιπτώσεις
Η αυξημένη ζήτηση συνέπεσε με σημαντικές δυσλειτουργίες στην παραγωγή. Υδροηλεκτρικοί σταθμοί σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου, σημείωσαν έως και 40% μείωση παραγωγής λόγω ξηρασίας. Πυρηνικά εργοστάσια σε Γαλλία και Ελβετία αναγκάστηκαν να περιορίσουν ή να διακόψουν τη λειτουργία τους, αδυνατώντας να ψύξουν επαρκώς τους αντιδραστήρες μέσω υπερθερμασμένων ποταμών.
Στην Ιταλία, οι θερμοκρασίες-ρεκόρ οδήγησαν σε διακοπές ρεύματος σε Φλωρεντία και Μπέργκαμο, με σοβαρές συνέπειες για καταστήματα, ξενοδοχεία και νοικοκυριά. Το ενεργειακό σύστημα της χώρας υπέστη ασφυξία, αποκαλύπτοντας τη γύμνια των υφιστάμενων υποδομών έναντι των νέων συνθηκών.
Το αίνιγμα της ηλιακής ενέργειας
Μέσα σε αυτό το σκηνικό, η ηλιακή ενέργεια έπαιξε ρόλο σωσίβιου. Η παραγωγή ηλιακής ενέργειας αυξήθηκε κατά 22% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, βοηθώντας στην αποτροπή γενικευμένων μπλακ-άουτ κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ωστόσο, η ανεπάρκεια συστημάτων αποθήκευσης σήμαινε ότι το πλεόνασμα ενέργειας δεν μπορούσε να αξιοποιηθεί επαρκώς μετά τη δύση του ηλίου. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα εκτίναξη των τιμών χονδρικής, που σε ορισμένες περιπτώσεις ξεπέρασαν τα €470 ανά μεγαβατώρα.
Αναγκαία η στρατηγική ανθεκτικότητα
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, αναγνωρίζοντας την κρισιμότητα της κατάστασης, υπογράμμισε στην πρόσφατη πρότασή της για τον πολυετή προϋπολογισμό 2028 την ανάγκη δημιουργίας ενεργειακών υποδομών “ανθεκτικών στο κλίμα”. Πέρα από τις επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές, απαιτούνται πλέον και σημαντικές επενδύσεις σε υποδομές αποθήκευσης, ψηφιακά δίκτυα και συστήματα διαχείρισης αιχμών.
Η ενεργειακή κρίση του φετινού καλοκαιριού δεν αποτελεί απλώς ένα επεισόδιο σε ένα κύκλο ακραίων καιρικών φαινομένων. Είναι προειδοποίηση. Οι ενεργειακές υποδομές της Ευρώπης χτίστηκαν σε ένα κλίμα του χθες. Η Ευρώπη του αύριο απαιτεί ανθεκτικότητα, ευελιξία και επαναπροσδιορισμό της ίδιας της αρχιτεκτονικής της ενεργειακής ασφάλειας. Χωρίς έγκαιρη προσαρμογή, το επόμενο κύμα καύσωνα μπορεί να βρει την ήπειρο όχι απλώς ζεστή — αλλά σκοτεινή.
