Με μπλόκο σε λογικές επιδομάτων, έμφαση σε ομαδοποιημένες παραχωρήσεις έργου σε ιδιώτες είτε παρόχους υπηρεσιών ενεργειακών αναβαθμίσεων, είτε σε παρόχους ηλεκτρικής ενέργειας ή σχετικού εξοπλισμού, δηλαδή εφαρμογή πρακτικής outsourcing, αλλά και δομικές παρεμβάσεις με στόχο την προώθηση του εξηλεκτρισμού της οικονομίας (πχ στήριξη μέσων μεταφοράς, αναβαθμίσεις κτιρίων κτλ), σχεδιάζει να χτίσει τα νέα αναχώματα στην ενεργειακή ευαλωτότητα η κυβέρνηση.
Έτσι, με δεδομένο, ότι τα βάρη που φέρνει σε οικονομία και κοινωνία το νέο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ-2) για τα κτίρια και τις οδικές μεταφορές από το 2027, καθώς επίσης, αλλά και το ρόλο, που καλείται να παίξει το Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα, η κυβέρνηση, χθες, προχώρησε σε σχετικές ανακοινώσεις, για τρία νέα προγράμματα, που βασίζονται στα έσοδα, κυρίως, από το σύστημα εμπορίας ρύπων και ανάλογα με τις, κάθε φορά, πολιτικές αποφάσεις μπορούν να κατανεμηθούν, ανάλογα.
Σημειώνεται ότι για να στήσει αναχώματα στην “πράσινη ακρίβεια” του ΣΕΔΕ-2 σε σχέση με τη θέρμανση, τη μετακίνηση η Ευρωπαϊκή Ένωση δημιούργησε το Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα, διαθέτοντας 86,7 δισ. ευρώ για την περίοδο 2026-2032, με 4,8 δισ. ευρώ να προορίζονται για την Ελλάδα, εφόσον το πρόγραμμα ξεκινήσει το 2026 και με στόχο να υπάρξει δράση για τους δικαιούχους το 2027, όπως ανέφερε, χθες, κατά την παρουσίαση, ο αρμόδιος υπουργός Περιβάλλοντος κι Ενέργειας Στ. Παπασταύρου.
Να σημειωθεί ότι με βάση το χρονοδιάγραμμα, μέχρι τον Ιούνιο του 2025, τα κράτη μέλη έπρεπε να καταθέσουν τα Κοινωνικά Σχέδια για το Κλίμα (ΚΣΚ), για τις πολιτικές που θα εφαρμοστούν και τις κατηγορίες δικαιούχων αλλά και θα ενισχύσουν τη μόνιμη απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα.
Στο πλαίσιο αυτό η κυβέρνηση, υπό το επικοινωνιακό βάρος, βέβαια, και της “συγκυρίας ΟΠΕΚΕΠΕ”, προχώρησε χθες στις σχετικές ανακοινώσεις, που, όμως, αναμένεται να εξειδικευτούν με την δημοσιοποίηση προς διαβούλευση των σχετικών πλάνων.
Αυτό, πάντως, που καταφαίνεται είναι, όπως προαναφέρθηκε, ότι ο μέχρι τώρα τρόπος με τον οποίο θα υλοποιούνται τα προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης των κατοικιών, στήριξης των ενεργειακά ευάλωτων, αλλάζει. Στόχος είναι να αναληφθούν επιδοματικές πολιτικές “one off”, δηλαδή, που έχουν “άπαξ δράση”, αλλά και να επιταχυνθούν οι απορροφήσεις, σε αντίθεση με ό,τι πχ συνέβαινε με το “Εξοικονομώ”, με παράλληλες δομικές παρεμβάσεις που θα έχουν μετενέργεια και πέραν του 20232, οπότε και η ολοκλήρωση των προγραμμάτων.
Έτσι,σύμφωνα με όσα είπε στη συνέντευξη τύπου ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρο Παπασταύρου, στη νέα δομή που προωθείται, οι εταιρείες π.χ. προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά, ενδεχομένως, και άλλοι πάροχοι υπηρεσιών ενεργειακών αναβαθμίσεων, θα αναλάβουν την ευθύνη για τη διαχείριση των δράσεων, ώστε να αποφεύγονται οι σημερινές παθογένειες.
Η αλλαγή αυτή εντάσσεται στο πλαίσιο της ενεργοποίησης τριών νέων Ταμείων, συνολικού ύψους 8 δισ. ευρώ, όπως δήλωσε, μεταξύ άλλων, χθες ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου κατά την παρουσίασή τους.
Πρόκειται για το Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο, το Ταμείο Εκσυγχρονισμού και το Ταμείο Απανθρακοποίησης Νήσων από τα οποία θα χρηματοδοτηθούν παρεμβάσεις για την περίοδο 2026-2032 σε συγκεκριμένους τομείς, από τα ευάλωτα ενεργειακά νοικοκυριά, τις ενεργειακές αναβαθμίσεις μέχρι τα μέσα μαζικής μεταφοράς, την προώθηση της ηλεκτροκίνησης, καθώς και τις διασυνδέσεις των νησιών του Αιγαίου.
Από τα τρία, απολύτως νέο είναι το Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο, με συνολικό προϋπολογισμό 4,7 δισ. ευρώ για την Ελλάδα – εκ των οποίων τα 3,6 δισ. προέρχονται από την Ε.Ε. και τα υπόλοιπα από εθνικούς πόρους. Οι δράσεις του θα αφορούν την ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων συνολικού ύψους 1,1 δισ. ευρώ, των εκσυγχρονισμό των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς και την άμεση εισοδηματική στήριξη των ευάλωτων νοικοκυριών.
Όπως είπε μάλιστα ο κ. Παπασταύρου τόσο σε ότι αφορά την εισοδηματική στήριξη των ευάλωτων όσο και τα προγράμματα αναβάθμισης των κτιρίων, με τη χρήση ειδικών δεικτών, θα διευρυνθεί η σχετική περίμετρος αναφοράς. Έτσι, τα εισοδηματικά κριτήρια θα διευρυνθούν συμπεριλαμβάνοντας τους τρίτεκνους, τις μονογονεϊκές οικογένειες, την νησιωτικότητα, ή την ορεινότητα με αποτέλεσμα οι δικαιούχοι να φθάνουν ακόμη και το 1,5 εκατομμύρια πολίτες.
Στόχος του ΥΠΕΝ που έχει την ευθύνη του συγκεκριμένου Ταμείου, είναι οι δράσεις του να έχουν εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή έως το τέλος του έτους ώστε η προκήρυξη των προγραμμάτων να ξεκινήσει το 2026. Πάντως αυτό δεν είναι απολύτως βέβαιο ότι θα συμβεί, καθώς κάποιες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως η Τσεχία, επιδιώκουν η έναρξη υλοποίησης των δράσεων του να γίνει το 2027.
Στήριξη ενεργειακά φτωχών με ενδιάμεσους
Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά τα προγράμματα στήριξης των “ενεργειακά φτωχών”, όπως πχ τα Εξοικονομώ, όπου θα "πέσουν" 1,1 δισ. ή άλλες δράσεις τύπου “Αλλάζω συσκευή” όπως είπε ο υπουργός, δεδομένης της ανάγκης αλλαγής του τρόπου λειτουργίας τους η διαχείριση των δράσεων θα γίνεται από την αγορά πχ εταιρείες προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας ή άλλους. Ουσιαστικά, δηλαδή, η αγορά θα λαμβάνει τα σχετικά ποσά κι εν συνεχεία θα αντιλογίζονται με καταναλώσεις ενέργειας κτλ, μια κι όπως αναφέρθηκε, οι πάροχοι είναι εκείνοι που ξέρουν καλύτερα από όλους τα προφίλ των καταναλωτών. Το μοντέλο αυτό, βέβαια, αναμένεται να οριστικοποιηθεί μετά το πέρας της διαβούλευσης.
Τέλος, να σημειωθεί ότι στο Ταμείο Εκσυγχρονισμού συνολικού προϋπολογισμού 1,6 δις ευρώ εντάσσονται δράσεις για τη στήριξη των ΑΠΕ και την αναβάθμιση των δικτύων μεταφοράς ηλεκτρισμού, τον εξηλεκτρισμό και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των ενεργοβόρων επιχειρήσεων με έμφαση στη βιομηχανία και τον εκσυγχρονισμό της ναυτιλίας.
