του Αλέξανδρου Μπαρότσι
Τα πρώτα μηνύματα από τις αγορές μετά την ασύμμετρη επίθεση της Χαμάς και την κήρυξη του Ισραήλ σε κατάσταση πολέμου δείχνουν γιατί δεν αποκλείεται να δούμε προσεχώς το πετρέλαιο κοντά στα 100 δολάρια.
Το άνοιγμα των αγορών βρίσκει τις τιμές του μπρεντ καθ΄οδόν προς τα 90 δολάρια (κοντά στα 89), με αύξηση άνω του 5% από την Παρασκευή εξαιτίας της ανησυχίας για τυχόν επιβολή από τις ΗΠΑ αυστηρότερων περιορισμών στις εξαγωγές του Ιράν, το οποίο στηρίζει την Χαμάς.
Η στρατιωτική κινητοποίηση του Ισραήλ, το γεγονός ότι μια αμερικανική ομάδα κρούσης αεροπλανοφόρου πλησιάζει τη περιοχή, τα σενάρια εμπλοκής της Χεζμπολάχ, έχοντας την στήριξη του Ιράν και της Συρίας, δημιουργούν ένα εκρηκτικό σκηνικό, το οποίο αναμένεται να αποτυπωθεί σήμερα και στις αγορές, τόσο του πετρελαίου, όσο και στις χρηματαγορές. Κοινός τόπος σε όλες τις αναλύσεις είναι ότι ακόμη και αν το Ισραήλ δεν απαντήσει αμέσως στο Ιράν, οι επιπτώσεις θα επηρεάσουν πιθανότατα την παραγωγή ιρανικού πετρελαίου. Και η Ουάσιγκτον, που εδώ και ένα σχεδόν χρόνο κάνει τα στραβά μάτια στην αύξηση των ιρανικών εξαγωγών πετρελαίου, επιδιώκοντας να ρίξει τους τόνους με την Τεχεράνη, θα αναγκαστεί να αυστηροποιήσει τις κυρώσεις.
Ραγδαία μείωση της παραγωγής πετρελαίου από το Ιραν
Τι θα σήμαινε κάτι τέτοιο; Ραγδαία μείωση της ιρανικής παραγωγής, η οποία έχει αυξηθεί φέτος κατά περίπου 700.000 βαρέλια ημερησίως, φτάνοντας τα 3,15 εκατομμύρια βαρέλια – η δεύτερη μεγαλύτερη πηγή εφοδιασμού, πίσω μόνο από τον αμερικανικό σχιστόλιθο - μείωση της παγκόσμιας προσφοράς και άρα αύξηση των τιμών. Κατά τους αναλυτές, αυτό θα μπορούσε να ωθήσει τις τιμές του πετρελαίου και στα 100 δολάρια το βαρέλι, ενδεχομένως ακόμη και υψηλότερα.
Τι θα έκανε η Σαουδική Αραβία σε μια τέτοια περίπτωση; Θα επιχειρούσε άραγε να επιβεβαιώσει ότι μπορεί να παίξει το ρόλο του «κεντρικού τραπεζίτη» στο πετρέλαιο; Το βασίλειο επαίρεται ότι μπορεί να έχει το ρόλο του central banker, δηλαδή του κεντρικού ρυθμιστή στην παγκόσμια αγορά πετρελαίου, όπως κάνει μια κεντρική τράπεζα για την κυκλοφορία του χρήματος. Εφόσον επομένως ξεφύγουν τα πράγματα, το Ριάντ θα αυξήσει την ημερήσια παραγωγή του;
Κατά τα λοιπά, είναι προφανές ότι με το Ισραήλ σε κατάσταση πολέμου εναντίον της Χαμάς, σε μια φάση που επιχειρεί ακόμη να συνέλθει από το σοκ, και εξετάζει το μέγεθος και την ένταση της απάντησης που θα δώσει σε όσους πραγματοποίησαν την επίθεση και εκτέλεσαν τις πρωτοφανείς αγριότητες εις βάρος αμάχων, κάθε άλλο θέμα πάει προς τα πίσω.
Παγώνουν οι αγωγοί
Έτσι, στο ενεργειακό μέτωπο, μετατίθενται για αργότερα οι αποφάσεις για μια σειρά από κρίσιμα ζητήματα, από στρατηγικές επιλογές ως προς το μονοπάτι που θα επιλεγεί για τις εξαγωγές των ισραηλινών κοιτασμάτων προς την Ευρώπη μέχρι το τι μέλλει γενέσθαι με τις μεγάλες ηλεκτρικές λεωφόρους, όπως ο οικονομικός, εμπορικός και ενεργειακός Ινδικός Διάδρομος που θα καταλήγει στο λιμάνι της Χάιφα, αλλά και η ηλεκτρική διασύνδεση Ευρώπης - Ασίας.
Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται οι συζητήσεις για το δρόμο που θα επέλεγε το Τελ Αβίβ όσον αφορά τις εξαγωγές των κοιτασμάτων του προς την Ευρώπη, οι διαπραγματεύσεις με την Κύπρο για τον τερματικό LNG, τα σενάρια αναβίωσης του αγωγού East Med, αλλά και οι επαφές με την Αθήνα για την ηλεκτρική διασύνδεση που θα ενώνει τα δίκτυα της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ.
Στο πλέον στρατηγικό όλων των ενεργειακών ζητημάτων, δηλαδή τους πιθανούς δρόμους εξαγωγής του ισραηλινού αερίου προς την Ευρώπη, οι αποφάσεις για τις οποίες ο Μπ. Μετανιάχου είχε πει, κατά την τριμερή σύνοδο στην Λευκωσία, ότι πρέπει να ληφθούν μεταξύ 3-6 μηνών, παραπέμπονται για το απώτερο μέλλον. Εκτός από την Κύπρο και τον East Med, τα σενάρια αφορούσαν τον δρόμο μέσω της Αιγύπτου, η οποία διαθέτει μεγάλους σταθμούς υγροποίησης - όμως κάτι τέτοιο θα ενίσχυε τη μονοπωλιακή της θέση ως του μόνου εξαγωγέα ενέργειας της Αν. Μεσογείου - και τη διαδρομή μέσω Τουρκίας.
Κατά την συνάντηση Ερντογάν - Νετανιάχου στην Νέα Υόρκη, ο τούρκος πρόεδρος είχε προτείνει τη μεταφορά του ισραηλινού αερίου μέσω κατασκευής υποθαλάσσιου αγωγού στις τουρκικές ακτές. Ένα ζήτημα το οποίο θεωρείτο ούτως ή άλλως απίθανο να δεχτεί το Ισραήλ, καθώς έτσι θα παρέδιδε σε τουρκικά χέρια το «όπλο» του φυσικού αερίου, με την Άγκυρα να θεωρείται από πολλούς ως αναξιόπιστη.
Τώρα, μετά και τη στάση του «επιτήδειου ουδέτερου» που τηρεί τα τελευταία 24ωρα ο Ερντογάν, το γεγονός ότι δεν έχει καταδικάσει την επίθεση εναντίον του Ισραήλ παρά ζητά αυτοσυγκράτηση και από τις δυο πλευρές, και κυρίως την συμπάθεια και την τουλάχιστον πολιτική στήριξη που προσφέρει στην Χαμάς και στον ηγέτη της, οι επιφυλάξεις στο Ισραήλ έναντι της Τουρκίας, μεγαλώνουν. Το δείχνουν τόσο το κλίμα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όσο και οι δηλώσεις της πρέσβειρας του Ισραήλ στην Τουρκία, η οποία απέρριψε την τουρκική πρόταση για ανάληψη πρωτοβουλίας εκτόνωσης, λέγοντας ότι είναι πολύ νωρίς να συζητήσουμε για διαμεσολάβηση, για να προσθέσει ότι η Χαμάς δεν πρέπει να έχει γραφείο ούτε στην Τουρκία ούτε οπουδήποτε αλλού στον κόσμο.
