Με το “διάβολο να κρύβεται στις λεπτομέρειες” τελικά επετεύχθη η συμφωνία ΕΕ - ΗΠΑ για τους δασμούς. Είναι προφανές ότι η ανάγκη για μιας μορφής συμφωνία και αποφυγής ενός γενικότερου πολέμου, που θα οδηγούσε τις αγορές σε μια αναταραχή διαρκείας, κυριάρχησε και έτσι, τελικά, πρυτάνευσε η λογική. Βέβαια η “δημιουργική” ασάφεια είναι προφανής και μένει να φανούν οι εξειδικεύσεις στα επιμέρους ζητήματα, τις επόμενες μέρες, αλλά και να φανεί εάν θα υπάρξουν μεμονωμένες συμφωνίες για συγκεκριμένα προϊόντα ανά κράτος μέλος της ΕΕ, στη βάση της “ταρίφας - πλαίσιο” του 15% που συμφωνήθηκε. Υπενθυμίζεται ότι και στο παρελθόν έχει γίνει αυτό πχ για το ελληνικό λάδι, κάτι που ευνόησε τις εξαγωγές μας.
Τα ενεργειακά “αντίδωρα”
Προφανώς η συμφωνία έγινε εφικτή, με ένα κατά γενική ομολογία γενικό δασμό, που μπορεί να είναι διαχειρίσιμος από τις επιχειρήσεις. έπειτα από τα σχετικά “αντίδωρα”, που δεν ήταν άλλα από τις δεσμεύσεις της ΕΕ για αγορές ενεργειακών αγαθών και αμυντικού υλικού.
Συγκεκριμένα η συμφωνία περιλαμβάνει σημαντικά γεωοικονομικά ανταλλάγματα. Έτσι η ΕΕ δεσμεύεται να αγοράσει αμερικανική ενέργεια 750 δισ. δολαρίων. Επιπλέον, προβλέπεται επενδυτικό πακέτο 600 δισ. δολαρίων σε αμερικανικές επιχειρήσεις. Παράλληλα, όπως αναφέρεται, τα ευρωπαϊκά κράτη θα αγοράσουν «τεράστιες ποσότητες» αμερικανικού στρατιωτικού εξοπλισμού.
Όπως, μάλιστα, δήλωσε ο υπουργός Εμπορίου των ΗΠΑ, Χάουαρντ Λάτνικ, οι αποφάσεις για φαρμακευτικά προϊόντα και ημιαγωγούς —τομείς που βρίσκονται υπό ξεχωριστή έρευνα και δυνητικά θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν ειδικούς δασμούς— αναμένονται εντός δύο εβδομάδων. Είναι προφανές ότι μπορεί να υπάρχει, ήδη, μια συμφωνία-πλαίσιο, ωστόσο σε κρίσιμους τομείς αναμένεται να συνεχιστεί το “παζάρι”.
Ειδικότερα, όσον αφορά στις αγορές ενέργειας από τις ΗΠΑ, τόνισε ότι «θα χτίσουμε την ενεργειακή μας συνεργασία, οι αγορές από ΗΠΑ θα διαφοροποιήσουν τις πηγές μας και θα συμβάλλουν στην ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια. Θα αντικαταστήσουμε το ρωσικό πετρέλαιο και αέριο με σημαντικές ποσότητες αμερικανικού LNG, πετρελαίου και πυρηνικών καυσίμων». «Σήμερα δημιουργούμε περισσότερη προβλεψιμότητα. Διασφαλίσουμε πρόσβαση σε μια μεγάλη εξαγωγική αγορά και την ίδια στιγμή παρέχουμε καλύτερη πρόσβαση των αμερικανικών προϊόντων στη δική μας αγορά, κάτι που θα ωφελήσει καταναλωτές και επιχειρήσεις», συμπλήρωσε η κα φον ντερ Λάιεν, τονίζοντας ότι «όταν η Ευρώπη και οι ΗΠΑ είναι εταίροι, υπάρχουν απτά οφέλη και για τις δυο πλευρές».
Ελλάδα και αμερικανικό LNG
Ήδη, η Ελλάδα, πάντως προμηθεύεται σημαντικές ποσότητες αμερικανικού LNG, ενώ, βέβαια, διατηρεί μια ισχυρή ενεργειακή σχέση με τη Ρωσία παίρνοντας σημαντικές ποσότητες ρωσικού φυσικού αερίου μέσω αγωγών. Πρόσφατα, δε, η ΔΕΠΑ Εμπορίας έχει συμφωνήσει εξωδικαστικά με τη Gazprom για το εύρος τιμών κτλ αλλά και για τις εκκρεμότητες που υπήρχαν. Μάλιστα η συμφωνία αυτή χαρακτηρίστηκε ως ισχυρός βατήρας για την επόμενη μέρα.
Άλλωστε, με το μισό, σχεδόν, των εισαγωγών φυσικού της χώρας να καλύπτεται από τη Ρωσία και με νωπή τη συμφωνία ΔΕΠΑ Εμπορίας - Gazprom για τις τιμές προμήθειας και τις εκκρεμότητες το θέμα της πλήρους απεξάρτησης από τη Μόσχα, δεν είναι και τόσο εύκολο, ειδικά, όταν η τιμή του ρωσικού αερίου αγωγών είναι πολύ πιο οικονομικό από το LNG και δη το αμερικανικό.
Έτσι, πριν λίγες μέρες, η ανάδειξη της πλήρους απεξάρτησης από τη Ρωσία από τον αρμόδιο Επίτροπο, στην Αθήνα στο πλαίσιο της Συνόδου της Ενεργειακής Κοινότητας, δημιουργεί προβληματισμό, που εντείνεται, βέβαια, και μετά τη συμφωνία για τους δασμούς με τις ΗΠΑ.
Η Κομισιόν
Σημειώνεται ότι ο αρμόδιος Επίτροπος για την Ενέργεια και τη Στέγαση, κ. Dan Jorgensen στο Ζάππειο στο περιθώριο της Συνόδου τόνισε: “Θα ήθελα να αφιερώσω λίγα λεπτά να μιλήσω για την κατάσταση στην Ουκρανία και για το τι κάνουμε για να στηρίξουμε τους φίλους μας εκεί. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι απόλυτα αφοσιωμένη στο να στέκεται στο πλευρό της Ουκρανίας. Πιστεύουμε ότι αυτός ο παράνομος, βίαιος πόλεμος που εξαπέλυσε ο Πούτιν κατά της Ουκρανίας είναι ντροπή. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι η Ρωσία στοχεύει την ενεργειακή υποδομή της Ουκρανίας. Όταν το κάνει αυτό, δεν πλήττει απλώς εργοστάσια και καλώδια – πλήττει τις ζωές απλών οικογενειών. Γι’ αυτό και κάνουμε ό,τι μπορούμε για να βοηθήσουμε την Ουκρανία να αποκαταστήσει τις ζημιές και να διαμορφώσει ένα ενεργειακό σύστημα που να είναι ανθεκτικό. Από τον Φεβρουάριο του 2022, βρισκόμαστε σε διαδικασία απεξάρτησης από τα ρωσικά καύσιμα – κυρίως από το φυσικό αέριο, αλλά και από τον άνθρακα και το πετρέλαιο. Το 2022, το 51% του άνθρακα που εισάγαμε στην Ε.Ε. προερχόταν από τη Ρωσία. Σήμερα, το ποσοστό είναι 0%. Το πετρέλαιο ήταν στο 27%, σήμερα είναι 3%. Το φυσικό αέριο ήταν στο 45%, σήμερα είναι 13%. Αλλά ακόμη και το 13% είναι υπερβολικό. Στέλνουμε, λοιπόν, ένα ξεκάθαρο μήνυμα προς τη Ρωσία: αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί. Δεν θα επιτρέψουμε πλέον στη Ρωσία να εκβιάζει τα κράτη-μέλη μας. Δεν θα επιτρέψουμε να εργαλειοποιείται η ενέργεια εις βάρος μας. Δεν θα συμβάλουμε – ούτε έμμεσα – στη χρηματοδότηση του πολεμικού ταμείου της Ρωσίας. Γι’ αυτό και αποφασίσαμε να προχωρήσουμε σε απαγόρευση εισαγωγής ρωσικού φυσικού αερίου. Έχω ήδη καταθέσει τις σχετικές προτάσεις και τώρα βρίσκονται υπό διαπραγμάτευση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Θέλω επίσης να ευχαριστήσω την ελληνική κυβέρνηση για την ακλόνητη υποστήριξή της στα ζητήματα αυτά.”
Ωστόσο για την Ελλάδα οι επισημάνσεις αυτές δημιουργούν προβληματισμό σε σχέση με τη ρότα που θα πάρει η ΕΕ και το πώς θα αντικαταστήσει τη Ρωσικό αέριο. Ο προβληματισμός έγκειται στο ύψος των τιμών από τις εναλλακτικές διόδους, το ενδεχόμενο λαθροχειριών στην προέλευση των προμηθειών, όπως συμβαίνει στο πετρέλαιο σήμερα, με αναμείξεις και ‘βαφτίσια”, που τελικά ευνοούν μεσάζοντες όπως πχ η Τουρκία, αλλά και πιθανές νομικές εκκρεμότητες από ακυρώσεις συμφωνιών κτλ. Να σημειωθεί, πάντως, ότι πολλοί παράγοντες της χώρας, όπως ο Ευάγγελος Μυτιληναίος έχουν κατακρίνει έντονα το σχεδιασμό αυτό της Επιτροπής, που τελικά, όπως αναφέρεται, οδηγεί σε αδιέξοδα την οικονομία
Αμερικανικό vs ρωσικό αέριο
Στο μεταξύ, με βάση τα στοιχεία του ΔΕΑΦΑ, στο α’ εξάμηνο του 2025, Σιδηρόκαστρο και Ρεβυθούσα αποτέλεσαν τις κύριες πύλες εισόδου φυσικού αερίου στη χώρα μας. Το Σιδηρόκαστρο από όπου το Ρωσικό αέριο, κατέγραψε εισαγωγές 16,40 TWh, αύξηση κατά 4,46% σε σχέση με το 2024 ενώ ο Τερματικός Σταθμός LNG της Ρεβυθούσας (σημείο εισόδου Αγίας Τριάδας), ενίσχυσε τον κομβικό του ρόλο με συνολική ποσότητα 14,62 TWh και αύξηση κατά 58,91% σε σχέση με πέρυσι, πάρα το γεγονός ότι παρέμεινε εκτός λειτουργίας κατά το διάστημα 22/4-11/5 λόγω προγραμματισμένων εργασιών αναβάθμισης.
Ειδικότερα, στον Σταθμό εκφορτώθηκαν 27 δεξαμενόπλοια LNG έναντι 12 φορτίων το ίδιο διάστημα του 2024, μεταφέροντας συνολική ποσότητα LNG 14,66 TWh, αυξημένη κατά 63,62% σε σχέση με τις 8,96 TWh του 2024. Κύριος προμηθευτής LNG ήταν και φέτος οι ΗΠΑ, με ποσότητες που εκφορτώθηκαν να φτάνουν τις 11,87 TWh, έναντι 6,09 TWh το α’ εξάμηνο του 2024. Ακολούθησαν η Νιγηρία με 1,37 TWh, η Νορβηγία με 0,93 TWh και η Αλγερία με 0,49 TWh.
Ως προς τα υπόλοιπα σημεία εισόδου, από τη Νέα Μεσημβρία (σημείο διασύνδεσης με τον αγωγό TAP) εισήχθησαν 5,47 TWh, ποσότητα μειωμένη κατά 9,29% συγκριτικά με το αντίστοιχο περσινό διάστημα, ενώ μέσω της Αμφιτρίτης (FSRU Αλεξανδρούπολης) εισήχθησαν 1,03 TWh LNG έως τις 22/1 όταν οι υπηρεσίες αεριοποίησης στον Σταθμό κατέστησαν προσωρινά μη διαθέσιμες.
Όλοι ικανοποιημένοι
Πάντως σε σχέση με τη συμφωνία ΕΕ - ΗΠΑ και οι δύο πλευρές εμφανιζονται ικανοποιημένοι. “Τόσο ο Πρόεδρος Τραμπ όσο και η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν μπορούν να το παρουσιάσουν αυτό ως κάτι σαν νίκη. Για την ΕΕ, οι δασμοί θα μπορούσαν να ήταν χειρότεροι στο 15%, αντί για το 30% που είχε απειληθεί - αν και δεν είναι τόσο καλό όσο ο συντελεστής 10% του Ηνωμένου Βασιλείου” αναφέρει το BBC, δίνοντας τον τόνο.
Συμπληρώνει, δε, ότι “Για τις ΗΠΑ, αυτό ισοδυναμεί με την προσδοκία περίπου 90 δισεκατομμυρίων δολαρίων δασμολογικών εσόδων για τα κυβερνητικά ταμεία - με βάση τα στοιχεία του περασμένου έτους για το εμπόριο - συν το γεγονός ότι υπάρχουν 600 δισεκατομμύρια δολάρια επενδύσεων που πρόκειται να γίνουν τώρα στη χώρα” αναφέρει το βρετανικό δίκτυο, που σημειώνει, όμως, ότι “ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες.”
Συγκεκριμένα το BBC θέτει ερωτήματα για τις επενδύσεις και συγκεκριμένα “το πότε ακριβώς θα γίνουν αυτές οι επενδύσεις και σε ποιους τομείς” κάτι που όπως τονίζεται, προς το παρόν δεν έχουν απαντηθεί.
Σύμφωνα με το δίκτυο, “αυτή η συμφωνία παρουσιάζεται ως μια ορόσημο στις σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ” . Εστιάζει, δε σε πτυχές της, όπως το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ. “Πέρυσι αυτό σήμαινε ότι οι ΗΠΑ αγόρασαν 236 δισεκατομμύρια δολάρια σε αγαθά περισσότερα από την ΕΕ από ό,τι πούλησαν στην ΕΕ. Ο Τραμπ υιοθετεί την κάπως απλοποιημένη άποψη ότι πρόκειται για αμερικανικό πλούτο που φεύγει άσκοπα από τη χώρα. Η πραγματικότητα είναι ότι το διεθνές εμπόριο είναι μια πιο περίπλοκη υπόθεση. Το άλλο σημείο αιχμής των ΗΠΑ, ήταν ότι οι αυστηροί κανονισμοί της ΕΕ για τα πάντα, από τα αυτοκίνητα μέχρι τα κοτόπουλα, δυσκολεύουν τις αμερικανικές εταιρείες να πουλήσουν τα προϊόντα τους στην ΕΕ από ό,τι το αντίστροφο” αναφέρει το BBC που αναμένει περισσότερες λεπτομέρειες για αυτή τη συμφωνία, για να δει ολοκληρωμένα τις πτυχές της.”
Πάντως, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, φάνηκε να αναγνωρίζει την ανάγκη αντιμετώπισης του ελλείμματος. Ανακοινώνοντας τη συμφωνία, είπε, χαρακτηριστικά. ότι “πρέπει να την επαναφέρουμε σε ισορροπία. Έχουμε μια εξαιρετική εμπορική σχέση. Είναι ένας τεράστιος όγκος εμπορίου που έχουμε μαζί. Έτσι, θα το κάνουμε πιο βιώσιμο.
