Με αύξηση δαπανών για την καινοτομία, αλλά και την άμυνα και τον επανεξοπλισμό της Ευρώπης, προτάσεις για νέους φόρους, αλλά και “μάζεμα” δαπανών σε παραδοσιακά πεδία, παρουσιάστηκε την Τετάρτη το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) 2028–2034, με προϋπολογισμό 2 τρισεκατομμυρίων ευρώ από την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Σε μια κρίσιμη συγκυρία με την ΕΕ, με τον ανταγωνισμό με Κίνα και ΗΠΑ. αλλά και τις αναδυόμενες οικονομίες του Παγκόσμιου Νότου να είναι έντονη, ο νέος ευρωπαϊκός προϋπολογισμός, όπως είπε η Πρόεδρος της Κομισιόν, «ανταποκρίνεται στις ανάγκες του σήμερα και στις προκλήσεις του αύριο».
Ουσιαστικά είναι μια πρώτη πρόταση που αναπόφευκτα, ένεκα των νέων φόρων, έχει πυροδοτήσει αντιδράσεις και αναμένεται να περάσει από μια μακρά διαδικασία συζήτησης. Είναι χαρακτηριστικό ότι η πρόεδρος της Κομισιόν δήλωσε ότι η διαδικασία των διαπραγματεύσεων θα διαρκέσει τα επόμενα δυο χρόνια, ενώ για τις αντιδράσεις που έχει προκαλέσει τόνισε πως «είναι κατανοητές».
«Το πιο σημαντικό είναι ότι οι συνεισφορές των κρατών μελών στον προϋπολογισμό της ΕΕ θα παραμείνουν σταθερές, καθώς προτείνουμε μια σταδιακή αλλαγή στους ιδίους πόρους της ΕΕ», τόνισε η Πρόεδρος της Επιτροπής, Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν, παρουσιάζοντας τη σχετική πρόταση για το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο.
Όπως αναφέρθηκε κατά την παρουσίαση, χθες, η νέα δομή εσόδων θα εξυπηρετεί τις προτεραιότητες του επερχόμενου ΠΔΠ, ενώ παράλληλα θα καλύπτει την αποπληρωμή των δανείων που έλαβε η ΕΕ μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης (NextGenerationEU).
Συγκεκριμένα η Επιτροπή προσδιορίζει τις πηγές των εσόδων μέσα από πέντε άξονες:
- Τα έσοδα από το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ (ΣΕΔΕ) αναμένεται να αποφέρουν περίπου 9,6 δισεκ. ευρώ ετησίως, κατά μέσο όρο.
- Τα έσοδα από το μηχανισμό συνοριακής προσαρμογής άνθρακα (ΜΣΠΑ) που εκτιμώνται στα 1,4 δισεκ. ευρώ ετησίως, κατά μέσο όρο.
- Τα έσοδα από έναν νέο φόρο στα μη ανακυκλώσιμα ηλεκτρονικά απόβλητα. Συγκεκριμένα, μέσω της εφαρμογής ενιαίου συντελεστή στο βάρος των μη συλλεγόμενων ηλεκτρονικών αποβλήτων, αναμένονται περίπου 15 δισεκ. ευρώ ετησίως, κατά μέσο όρο.
- Τα έσοδα από έναν πρόσθετο ειδικό φόρο κατανάλωσης καπνού, που αναμένεται να αποφέρει περίπου 11,2 δισεκ. ευρώ ετησίως, κατά μέσο όρο.
- Τα έσοδα από έναν νέο εταιρικό φόρο επί του κύκλου εργασιών μεγάλων εταιρειών, που δραστηριοποιούνται και πωλούν στην ΕΕ με καθαρό ετήσιο κύκλο εργασιών τουλάχιστον 100 εκατ. ευρώ. Αναμένεται να αποφέρει περίπου 6,8 δισεκ. ευρώ ετησίως, κατά μέσο όρο.
Ο στόχος είναι μέσα από αυτές τις πηγές εσόδων, αλλά και άλλες δράσεις, να υπάρχει ένα αποτέλεσμα που θα “γεμίζει” με 58,5 δισ. ευρώ τον χρόνο τον Ευρωπαϊκό “κουμπαρά” σε τιμές 2025.
Δαπάνες
Παράλληλα με βάση όσα ανέφερε η κ. φον ντερ Λάιεν, Οι εθνικές και περιφερειακές επενδύσεις θα έχουν μια χρηματοροή της τάξης των 865 δισ. ευρώ. Πρόκειται για τις δράσεις σε συνοχής και στήριξης της σύγκλισης μέσα από τα Εθνικά και Περιφερειακά Σχέδια Εταιρικής Σχέσης. Εκεί πλέον θα εντάσσονται όλες οι επιμέρους χρηματοδοτήσεις, δημιουργώντας ένα ενιαίο σχέδιο και καταργώντας τη λογική των 10 ξεχωριστών ταμείων.
Συγκεκριμένα για τις δράσεις συνοχής και τη στήριξής του πρωτογενούς τομέα θα διατεθούν περισσότερα από 300 δισ. ευρώ, ενώ επιπλέον 218 δισ. ευρώ κατευθύνονται σε λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες και τουλάχιστον 2 δισ. ευρώ στην αλιεία. Σε αυτό το ταμείο εντάσσονται τα κονδύλια για τη μετανάστευση, που τριπλασιαζονται, με την ίδια να δίνει βαρύτητα στη διαχείριση των συνόρων της ΕΕ.
Αντιδράσεις για την ΚΑΠ
Σημαντικές πάντως είναι οι αντιδράσεις για τη συγχώνευση χρηματοδοτικών εργαλείων που αφορούσαν τη γεωργία. Έτσι κράτη μέλη ζητούν διατήρηση της διακριτής δομής της ΚΑΠ και του Ταμείου Συνοχής όντας αντίθετα στην όλη διαδικασία. Μέσα σε αυτά τα κράτη μέλη είναι και η Ελλάδα, που μαζί με χώρες όπως η Ιταλία, η Ισπανία έκαναν και σχετική παρέμβαση με επιστολή στην Κομισιόν. Έντονη αντίδραση υπάρχει και για τις προωθούμενες νέες φορολογικές επιβαρύνσεις σε καπνικά. Ειδικά η Ελλάδα όπως και η Ιταλία αντιδρά σφόδρα σε αυτήν την πρόταση.
Άμυνα και διάστημα
Σε σχέση με νέους τομείς η ΕΕ προωθεί την ενδυνάμωση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανταγωνιστικότητας, το οποίο διαθέτει προϋπολογισμό ύψους 410 δισ. ευρώ. Το πρόγραμμα «Horizon Europe» για την έρευνα και την καινοτομία προβλέπεται να διπλασιαστεί, ενώ οι επενδύσεις στις ψηφιακές τεχνολογίες αναμένεται να αυξηθούν κατά πέντε φορές. Παράλληλα, οι χρηματοδοτήσεις για πράσινες τεχνολογίες, τη βιοοικονομία και την απανθρακοποίηση θα αυξηθούν έξι φορές.
Στον τομέα της ασφάλειας και της στρατηγικής αυτονομίας, σχεδιάζεται πενταπλάσια ενίσχυση σε σύγκριση με το παρελθόν, με τον συνολικό προϋπολογισμό για την άμυνα και το διάστημα να ανέρχεται στα 131 δισ. ευρώ.
Ταυτόχρονα, για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της προσαρμοστικότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θεσπίζεται ένας νέος μηχανισμός αντιμετώπισης κρίσεων, ο οποίος θα διαθέτει έως και 400 δισεκατομμύρια ευρώ σε μορφή δανείων. Ο μηχανισμός αυτός θα επιτρέπει άμεση αντίδραση σε περιπτώσεις πανδημιών, φυσικών καταστροφών ή γεωπολιτικών προκλήσεων.
Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στους νέους και στην ενεργοποίηση της κοινωνίας των πολιτών, με αύξηση κατά 50% της χρηματοδότησης για το πρόγραμμα «Erasmus+», καθώς και με τη δημιουργία νέων πρωτοβουλιών, όπως το πρόγραμμα «AGORA-EU».
Ειδικά για την Ουκρανία, προβλέπεται διπλασιασμός του μηχανισμού στήριξης, με το συνολικό ποσό να φτάνει τα 100 δισ. ευρώ.
