Σε φάση τελικής επεξεργασίας περνά το νέο Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), με το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) να «τρέχει» τις τελευταίες τεχνικές και κανονιστικές λεπτομέρειες, προκειμένου το σχέδιο να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση εντός Φεβρουαρίου και να οριστικοποιηθεί θεσμικά έως το τέλος Ιουνίου 2026.
Σύμφωνα με πληροφορίες, στο επίκεντρο αυτής της τελευταίας φάσης δεν βρίσκεται πλέον η ίδια η δομή του προσχεδίου –το οποίο βρίσκεται εδώ και μήνες στα χέρια του ΥΠΕΝ από τους μελετητές– αλλά η διαμόρφωση των τελικών κριτηρίων που θα καθορίσουν πού και υπό ποιες προϋποθέσεις θα μπορεί να προχωρήσει η εγκατάσταση αιολικών σταθμών στο πεδίο.
Αιολικό δυναμικό ως βασικός «οδηγός» χωροθέτησης
Ένα από τα κεντρικά ζητήματα που εξετάζονται είναι το αιολικό δυναμικό κάθε περιοχής, δηλαδή το κατά πόσο μια ζώνη διαθέτει επαρκείς και σταθερούς ανέμους ώστε να δικαιολογείται ενεργειακά και οικονομικά η ανάπτυξη αιολικού έργου. Η λογική αυτή αντιμετωπίζεται ως κριτήριο «προτεραιότητας», χωρίς να σημαίνει ότι ανατρέπεται το υφιστάμενο καθεστώς προστασίας ή οι ήδη θεσπισμένες ζώνες αποκλεισμού.
Υπό αυτό το πρίσμα, το ΥΠΕΝ εμφανίζεται να εξετάζει ένα μοντέλο που θα επιτρέπει πιο «στοχευμένη» ανάπτυξη, κατευθύνοντας νέες επενδύσεις εκεί όπου η απόδοση είναι μεγαλύτερη, ενώ ταυτόχρονα θα λειτουργεί ως φίλτρο για έργα σε περιοχές χαμηλού αιολικού δυναμικού, όπου συχνά απαιτούνται μεγαλύτερες παρεμβάσεις για μικρότερο ενεργειακό αποτέλεσμα.
Επανέρχεται το κριτήριο του υψομέτρου
Παράλληλα, στο τραπέζι βρίσκεται και η ενσωμάτωση κριτηρίου που αφορά το υψόμετρο. Πρόκειται για μία πιο «οριζόντια» προσέγγιση, η οποία –υπό προϋποθέσεις– μπορεί να θέτει ένα γενικό πλαίσιο για το από ποιο υψόμετρο και κάτω θα επιτρέπεται ή θα διευκολύνεται η εγκατάσταση αιολικών πάρκων.
Το συγκεκριμένο κριτήριο είχε συζητηθεί και σε παλαιότερες φάσεις επεξεργασίας του νέου χωροταξικού, χωρίς όμως να αποκτήσει τότε καθοριστικό ρόλο. Τώρα, επανέρχεται ως πιθανό «εργαλείο» που θα βοηθήσει στη δημιουργία πιο καθαρών κανόνων, ειδικά σε περιοχές όπου οι συγκρούσεις χρήσεων γης ή οι αντιδράσεις σε ορεινούς όγκους έχουν οδηγήσει διαχρονικά σε καθυστερήσεις και προσφυγές.
Κομβική παράμετρος στον σχεδιασμό, σύμφωνα με αρμόδιες πηγές, είναι να υπάρξει μια συνολική φόρμουλα η οποία δεν θα επηρεάζει αδειοδοτημένα ή ώριμα έργα, ώστε να μην ανοίξει μέτωπο αναδρομικών αλλαγών. Επιπλέον, θα στηρίζεται σε σαφή, οριζόντια κριτήρια, περιορίζοντας «γκρίζες ζώνες» που συχνά καταλήγουν σε δικαστικές διαμάχες και θα μειώνει τα περιθώρια προστριβών με τις τοπικές κοινωνίες, που σε αρκετές περιπτώσεις αποτελούν τον βασικό παράγοντα καθυστέρησης ή «ναρκοθέτησης» έργων.
Στο πλαίσιο αυτό, το ΥΠΕΝ φαίνεται να επιδιώκει ένα πιο «θωρακισμένο» χωροταξικό, το οποίο θα μπορεί να σταθεί πιο σταθερά σε επίπεδο ελέγχου νομιμότητας και να περιορίσει τις πιθανότητες προσφυγών.
Η τεχνολογία αλλάζει τα δεδομένα
Από την πλευρά της αγοράς, στελέχη του κλάδου αναγνωρίζουν ότι το αιολικό δυναμικό αποτελεί, εκ των πραγμάτων, το βασικό κριτήριο χωροθέτησης, ιδιαίτερα σε μια περίοδο όπου η τεχνολογία των ανεμογεννητριών έχει προχωρήσει και επιτρέπει μεγαλύτερη απόδοση με μικρότερες εγκαταστάσεις.
Όπως σημειώνουν παράγοντες του κλάδου, συχνά είναι πιο αποδοτικό –και με λιγότερη «χωρική πίεση»– να προχωρήσει ένα έργο μικρότερης ισχύος σε περιοχή υψηλού δυναμικού, παρά ένα μεγαλύτερο σε περιοχή χαμηλών ανέμων που θα χρειαστεί περισσότερες μηχανές ή μεγαλύτερη «επέμβαση» για να αποδώσει το ίδιο.
Χρονοδιάγραμμα: Ιανουάριος το τελικό draft, Φεβρουάριος διαβούλευση, Ιούνιος η ΚΥΑ
Σε επίπεδο διαδικασίας, ο σχεδιασμός προβλέπει ότι το τελικό σχέδιο θα «κλειδώσει» εντός Ιανουαρίου. Θα ακολουθήσει δημόσια διαβούλευση τον Φεβρουάριο, με τη συλλογή σχολίων και παρατηρήσεων να αξιολογείται από ειδική επιτροπή που θα συσταθεί υπό την ευθύνη του ΥΠΕΝ.
Στη συνέχεια, το τελικό κείμενο αναμένεται να περάσει από τον προβλεπόμενο έλεγχο στο Συμβούλιο της Επικρατείας και να ολοκληρωθεί με την έκδοση της Κοινής Υπουργικής Απόφασης έως τις 30 Ιουνίου 2026. Το χρονοδιάγραμμα χαρακτηρίζεται κρίσιμο, καθώς η θεσμοθέτηση του νέου χωροταξικού συνδέεται με τα σχετικά ορόσημα και προαπαιτούμενα του Ταμείου Ανάκαμψης (RRF).
Το επόμενο δίμηνο αναμένεται να δείξει αν το νέο πλαίσιο θα καταφέρει να ισορροπήσει ανάμεσα στην ανάγκη επιτάχυνσης των επενδύσεων στα αιολικά και στη διαμόρφωση κανόνων που θα περιορίζουν τις κοινωνικές και νομικές τριβές — ένα ζητούμενο που τα προηγούμενα χρόνια αποδείχθηκε πιο δύσκολο από όσο έδειχναν τα χαρτιά.
