«Θολό» είναι το τοπίο γύρω από την οριστικοποίηση του Μηχανισμού Αντιστάθμισης για τις περικοπές ΑΠΕ, η οποία δεν φαίνεται εφικτή πριν το τέλος της χρονιάς.
Εν αντιθέσει με τις διαβεβαιώσεις του υφυπουργού Ενέργειας Νίκου Τσάφου, σε δημόσιες παρεμβάσεις και στη συνάντηση με την ΕΛΕΤΑΕΝ, σύμφωνα με πληροφορίες ο Μηχανισμός Αντιστάθμισης δεν αναμένεται να «κλειδώσει» άμεσα η απαιτούμενη Υπουργική Απόφαση μετατίθεται χρονικά, μιας και παραμένει ανοιχτό το κεντρικό τεχνικό ζητούμενο.
Αυτό δεν είναι άλλο από το πώς θα υπολογίζεται με ενιαίο και αποδεκτό τρόπο η «θεωρητική» παραγωγή κάθε έργου, πάνω στην οποία θα βασίζεται η αποζημίωση για την υπέρμετρη απόρριψη ενέργειας.
Το «αγκάθι» της φόρμουλας
Στο τραπέζι βρίσκονται διαφορετικές προσεγγίσεις για τη διόρθωση και κανονικοποίηση της παραγωγής ανά τεχνολογία.
Η εξίσωση είναι ιδιαίτερα σύνθετη στα αιολικά, όπου η εκ των υστέρων αποτίμηση επηρεάζεται από μεταβλητότητα ανέμου, διαθεσιμότητα, περιορισμούς δικτύου και ποιότητα μετρήσεων.
Ο στόχος του ΥΠΕΝ είναι μια κρυστάλλινη μεθοδολογία που θα εφαρμόζεται από τον αρμόδιο φορέα χωρίς να γεννά κύμα ενστάσεων από τους παραγωγούς.
Από πού θα πληρώνεται ο λογαριασμός
Η χρηματοδότηση του μηχανισμού «κουμπώνει» πάνω στις χρεώσεις μη συμμόρφωσης, οι οποίες και θα τροφοδοτούν τον λογαριασμό αποζημιώσεων.
Η επικρατούσα άποψη είναι πως θα κατευθύνονται εκεί όλες οι σχετικές εισροές, καθώς οι πόροι που προκύπτουν από έργα που δεν υφίστανται περικοπές δεν αρκούν για να διασφαλίσουν τη βιωσιμότητα του σχήματος.
Το αγκάθι της αναδρομικότητας
Ανοιχτό παραμένει και το ζήτημα του «από πότε». Η πρόθεση είναι η εφαρμογή να τοποθετηθεί όσο πιο κοντά γίνεται στο σημείο εκκίνησης των περικοπών, ώστε να περιοριστεί η απώλεια εσόδων για τους παραγωγούς, χωρίς όμως να εκτεθεί το μέτρο σε νομικούς κινδύνους.
Το θεσμικό πλαίσιο που έχει ήδη περάσει επιτρέπει έναρξη από 1η Ιανουαρίου 2025 – σενάριο που εξετάζεται ως η ασφαλέστερη λύση.
Η πραγματικότητα στο πεδίο: Περικοπές σε ιστορικά υψηλά
Η υπερπαραγωγή πράσινης ενέργειας σε συνθήκες περιορισμένης ευελιξίας δικτύου οδηγεί σε όλο και συχνότερες περικοπές, με τις πιο έντονες να καταγράφονται σε έργα που συνδέονται στο ΔΕΔΔΗΕ και δεν έχουν ακόμη πλήρη τηλεέλεγχο/τηλεποπτεία, όπως προβλέπεται.
Σύμφωνα με υπολογισμούς της αγοράς, στο εννεάμηνο του 2025 οι απορρίψεις ΑΠΕ κινούνται περί τις 1,8–1,9 TWh, δηλαδή περίπου 7,9% της συνολικής παραγωγής ΑΠΕ – υπερδιπλάσιες από την αντίστοιχη περίοδο του 2024. Μόνο τον Σεπτέμβριο οι περικοπές εκτιμώνται σε 169 GWh (περίπου 6,4% της μηνιαίας παραγωγής ΑΠΕ), ρυθμός αυξημένος κατά σχεδόν 50% σε σχέση με τον περσινό Σεπτέμβριο. Με την παρούσα τροχιά, η χαμένη πράσινη παραγωγή μέχρι τέλους έτους μπορεί να προσεγγίσει τις 2 TWh.
Γιατί αργεί ο μηχανισμός
Πέρα από τη φόρμουλα, κρίσιμα παραμένουν:
- η εναρμόνιση των πηγών δεδομένων (μετρητές, SCADA, dispatching),
- η πρόβλεψη για ελέγχους και επαναϋπολογισμούς όπου υπάρχουν αποκλίσεις,
- και ο σαφής ορισμός του «υπερβολικού» curtailment ανά τεχνολογία και σημείο σύνδεσης.
Χωρίς αυτά, ο μηχανισμός κινδυνεύει είτε να μπλοκάρει από ενστάσεις είτε να μην ανακουφίσει εγκαίρως όσους έχουν δεχθεί τις μεγαλύτερες απώλειες.
Τι έπεται
Στο ΥΠΕΝ δουλεύουν την τελική εκδοχή της μεθοδολογίας και της ΥΑ που θα ενεργοποιήσει τον λογαριασμό αποζημιώσεων. Στην αγορά, οι παραγωγοί ζητούν καθαρές γραμμές για τον τρόπο υπολογισμού, ορατότητα στον χρόνο πληρωμών και αυστηρή τήρηση των υποχρεώσεων τηλελέγχου, ώστε οι περικοπές να γίνονται στοχευμένα και δίκαια.
Παράλληλα, δρομολογούνται τεχνικές λύσεις (ευελιξία, αποθήκευση, αναβαθμίσεις δικτύου) που μπορούν να μειώσουν τις απορρίψεις στην πηγή.
Σε κάθε περίπτωση, η ανάγκη για αποζημιώσεις είναι υπαρκτή και επείγουσα, αλλά ο διάδρομος εφαρμογής απαιτεί τεχνική ακρίβεια και θεσμική σαφήνεια. Ο Μηχανισμός Αντιστάθμισης δεν αποτελεί «πολυτέλεια», αλλά προϋπόθεση αξιοπιστίας της αγοράς ΑΠΕ και κλειδί για να μη μένει καθαρή ενέργεια… στα χαρτιά.
