του Αλέξανδρου Μπαρότσι
Επί ξηρού ακμής βρίσκεται η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδα – Κύπρος – Ισραήλ. Ουδέποτε κατά την τελευταία δεκαετία που συζητείται το έργο, δεν είχε αμφισβητηθεί σε τέτοιο βαθμό η πιθανότητα υλοποίησής του, όπως σήμερα.
Ειδικά μετά τον Ιανουάριο του 2022 και την έγκριση από την Κομισιόν της χρηματοδότησης, ύψους 657 εκατ. ευρώ για τη διασύνδεση του κομματιού Ελλάδας – Κύπρου, η αξία του είχε αναβαθμισθεί κατακόρυφα.
Ακούγοντας ωστόσο χθες τον κύπριο υπ. Ενέργειας Γιώργο Παπαναστασίου να μιλά για τον EuroAsia, είναι πλέον σαφές ότι η Λευκωσία το ξανασκέφτεται. Οι παραλείψεις, τα καμπανάκια της Κομισιόν και η πασιφανής αδυναμία του φορέα υλοποίησης, της EuroAsia Interconnector, συμφερόντων του κύπριου επιχειρηματία Νάσου Κτωρίδη, να εξασφαλίσει τα απαραίτητα κεφάλαια για το έργο, προϋπολογισμού 1,9 δισ. ευρώ, το έχουν κατασυκοφαντήσει.
Όταν ο κύπριος υπ. Ενέργειας δεν κουράζεται να επαναλαμβάνει ότι η Λευκωσία θα αποφασίσει να μπει στο έργο, μόνο αφού πρώτα αυτό αξιολογηθεί από ξένο οίκο – ουδέποτε μέχρι σήμερα είχε γίνει αξιολόγηση - και αποσαφηνισθεί κατά πόσο θα μπορεί να προσφέρει χαμηλού κόστος ηλεκτρική ενέργεια, χωρίς ο καταναλωτής να επιβαρύνεται με πρόσθετα κόστη, αντιλαμβάνεται κανείς ότι τα δεδομένα έχουν αλλάξει.
«Το πρώτο που θα αξιολογηθεί είναι η βιωσιμότητά του, το δεύτερο η γεωπολιτική του αξία, το τρίτο η σύγκριση της ωφελιμότητας του project με την λύση των μπαταριών αποθήκευσης ώστε να φανεί τι είναι πιο ωφέλιμο για την Κύπρο, και το τέταρτο, κατά πόσο πρέπει να μπει η Λευκωσία στο μετοχικό του κεφάλαιο ή να συμμετάσχει με κάποιον άλλο τρόπο», είπε ξανά χθες ο κ. Παπαναστασίου στην κυπριακή τηλεόραση.
Αν μη τι άλλο αυτές οι δηλώσεις, οι οποίες δεν γίνονται για πρώτη φορά, δείχνουν ότι εφόσον η επένδυση αποδειχθεί πως είναι μη βιώσιμη, η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη, δεν θα επιμείνει στο συγκεκριμένο project, παρά θα αναζητήσει άλλες λύσεις.
Δεύτερες σκέψεις από την Λευκωσία
Οι δεύτερες αυτές σκέψεις που κάνει πλέον η Λευκωσία συνδέονται άμεσα με τους χειρισμούς της πλευράς Κτωρίδη, η μέχρι τώρα στάση της οποίας έχει ζημιώσει σημαντικά την υπόθεση EuroAsia, με αποκορύφωμα την αθέτηση της πληρωμής προς την Nexans.
Την περασμένη εβδομάδα, παρήλθε το ορόσημο για το λεγόμενο «final payment decision», δηλαδή την οριστική δέσμευση της κυπριακής εταιρείας ως προς το πότε θα γίνουν οι πληρωμές για το σύνολο του συμβολαίου, μαζί με την καταβολή της πρώτης δόσης των 50 εκατομμυρίων.
Η ημερομηνία πέρασε χωρίς να συμβεί κάτι από τα παραπάνω, ενισχύοντας τα σύννεφα πάνω από το έργο και κυρίως την ανησυχία ως προς τις δυνατότητές της εταιρείας να ανταποκριθεί στις οικονομικές της υποχρεώσεις.
Το έργο αυτή την στιγμή βρίσκεται στο κενό. Η αθέτηση της πληρωμής «ξεκλείδωσε» μια σειρά άλλων εξελίξεων. Η πρώτη είναι η κυπριακή κυβέρνηση έχει αποφασίσει να γίνει πρώτα μελέτη και μετά να λάβει την όποια απόφαση εμπλοκής της στο project.
Η δεύτερη συνδέεται με τις αποστάσεις που κρατά πλέον η Λευκωσία από το έργο, με τον κύπριο υπ. Ενέργειας να μιλά τις τελευταίες εβδομάδες για «τρύπα» 1,1 δισ. ευρώ, αφού από τα 1,9 δισ. του προϋπολογισμού του, τα δυνητικά διαθέσιμα κεφάλαια δεν υπερβαίνουν σήμερα τα 857 εκατ. Αφορούν τα 657 εκατ. της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης από το Connecting Europe Facility, τα 100 εκατ. από το κυπριακό Ταμείο Ανάκαμψης και τα 100 εκατ. που έχει δεσμευτεί να βάλει το ισραηλινό fund, όταν και εφόσον αποφασίσει να εισέλθει τελικά στο σχήμα
Εκτός από τα πολλά ερωτήματα – κατά πόσο η κυπριακή εταιρεία έχει τα χρήματα για να ανταποκριθεί εμπρόθεσμα στις υποχρεώσεις της, κλπ – ένα ακόμη, αφορά το αν και κατά πόσο θα καταφέρει να πάρει το δάνειο, ύψους 580 εκατ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), η οποία μέχρι τώρα εμφανίζονταν απρόθυμη.
Σύμφωνα με όσα είχε δηλώσει πρόσφατα στην κυπριακή εφημερίδα «Φιλελεύθερος», ο κ Νάσος Κτωρίδης, οι επαφές με την ΕΤΕπ συνεχίζονται και τις επόμενες μέρες αντιπροσωπία της EuroAsia θα έχει συναντήσεις με στελέχη της τράπεζας, στην Κύπρο αλλά και στο Λουξεμβούργο.
Τίποτα δεν προχωρά
Ένα είναι βέβαιο. Η άμμος στην κλεψύδρα αδειάζει και τίποτα δεν φαίνεται να προχωρά. Η Nexans τηρεί σιγήν ιχθύος, η Λευκωσία αναμένει την μελέτη του ξένου οίκου, ενώ η Αθήνα, όπως και το Τελ Αβίβ παρακολουθούν τις εξελίξεις. Οσο για τον ΑΔΜΗΕ έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον να συμμετάσχει στον φορέα διαχείρισης.
Εχει υπογραφεί και Letter of Intent για αρχικό ποσοστό 25%, που μπορεί να γίνει και 33%, χωρίς ωστόσο να έχει ακόμη υπογραφεί το οριστικό κείμενο. Επαφές λέγεται ότι έχουν γίνει και με ισραηλινό fund, χωρίς άλλες λεπτομέρειες. Εφόσον δίνονταν απαντήσεις στα βασικά ερωτήματα και ξεκαθάριζε το τοπίο, τότε η ελληνική και η ισραηλινή πλευρά θα μπορούσε να φτάσει να ελέγχει και το 66,66% του έργου.
Η αλήθεια είναι ότι το έργο βρίσκεται σήμερα επί ξηρού ακμής. Είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει αυτό κατά την τελευταία δεκαετία, οπότε και άρχισε να συζητείται πιο έντονα το project. Τόσο η ελληνική, όσο επίσης η ισραηλινή, αλλά κυρίως η κυπριακή πλευρά, δεν έχαναν την ευκαιρία να αναφέρονται σε αυτό με άκρως κολακευτικά λόγια.
Για την Κύπρο το θέμα ήταν τόσο οικονομικό, όσο και πολιτικό, καθώς θα ενίσχυε την παρουσία της Λευκωσίας στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Και με την ένταξη της στην ενιαία αγορά ενέργειας, θα μπορούσε πλέον το ρεύμα από τις μονάδες που θέλει να κατασκευάσει (με καύσιμο και φυσικό αέριο από το κοίτασμα «Αφροδίτη»), να εξάγεται μέσω του EuroAsia προς την Ευρώπη.
